Artsen en politiek eensgezind: scherper kiezen bij kankermedicijnen
Het nieuwe kabinet moet er alles aan doen om nieuwe kankermedicijnen te laten onderwerpen aan onafhankelijke studies, zodat slecht presterende middelen kunnen worden geweerd. De dure medicijnen nemen anders een te grote hap uit ziekenhuisbegrotingen, zeggen oncologen en het Zorginstituut Nederland.
Ook moet het volgens hen eenvoudiger worden om onderzoek te doen naar het effect van andere doseringen dan door de farmaceuten worden voorgeschreven. Dat zou kunnen schelen in bijwerkingen en kosten. Zulke plannen liggen er al, maar de nood is zo hoog dat actie nu nodig is, zegt de zorgsector.
De onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur dook in de wereld van dure medicijnen en de urgentie blijkt inderdaad groot. De afgelopen vijf jaar zijn de uitgaven aan kankermedicijnen verdubbeld, van 635 miljoen euro naar 1,3 miljard euro. De komende twee jaar komen honderden nieuwe dure kankermedicijnen beschikbaar. Dat lijkt hoopvol, omdat zeker de helft van alle Nederlanders kanker zal krijgen. Maar de middelen werken niet altijd naar verwachting terwijl de kosten dus wel sterk stijgen.
“Als we op de huidige manier blijven doorgaan loopt het systeem vast”, zegt Gabe Sonke, internist-oncoloog bij het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. “Dan kunnen we de patiënten niet meer goed behandelen en de medicijnen die we echt willen hebben niet meer voldoende geven.”
Ook het Zorginstituut, dat de overheid adviseert welke zorg in het verzekerde pakket moet, ziet de urgentie “met de dag toenemen”. “Het aantal mensen dat langer en meer zorg nodig heeft stijgt en er is toenemende schaarste aan zorgpersoneel en middelen”, zegt voorzitter Sjaak Wijma. “Scherpe keuzes zijn meer dan ooit nodig.”
Dat betekent niet dat mensen in de toekomst de toegang tot kankermedicijnen wordt ontzegd. Artsen willen wel het kaf van het koren scheiden. In de woorden van oncoloog Hans Westgeest van het Amphia Ziekenhuis in Breda worden nieuwe middelen nu soms “aangeprezen als een Ferrari, maar blijken ze in de praktijk een Fiat te zijn”. Het is niet ongewoon dat medicijnen maar bij 30 procent van zijn patiënten een positief effect hebben, terwijl veel meer patiënten alleen kampen met de negatieve gevolgen, in de vorm van bijwerkingen.
Nederlandse artsen pionieren daarom de laatste jaren met onderzoek naar gerichter gebruik van geneesmiddelen. Bij diverse behandelingen hebben ze aangetoond dat met lagere doseringen hetzelfde effect wordt bereikt, met doorgaans minder zware bijwerkingen. Internist-oncoloog Sonke heeft onder meer een betere behandeling tegen borstkanker ontwikkeld.
Los van de verbeterde kwaliteit van leven voor patiënten zijn er al besparingen van tientallen miljoenen euro’s ingeboekt omdat minder medicijnen worden gebruikt. Het Zorginstituut benadrukt in een vandaag gepubliceerd signalement over passende zorg dat deze werkwijze de toekomst heeft.
Demissionair zorgminister Pia Dijkstra heeft daartoe de eerste stappen gezet. In een Kamerbrief in april schetste ze de contouren van een nieuw toelatingssysteem voor medicijnen. De nieuwe geneesmiddelen moeten sneller beschikbaar komen, maar daar staat tegenover dat na toelating wordt onderzocht of lagere doseringen of een kortere behandelduur net zo effectief zijn. En als medicijnen überhaupt niet naar verwachting presteren, worden ze ook weer uit het verzekerde pakket gehaald.
[…]
